جواب: در آخرین فراز از خطبه 17، امام(علیه السلام) شکایت جاهلان عالم نما و قاضیان نادان و دنیاپرست و خودخواه و مغرور را به درگاه خداوند مى برد و با دلى پر درد و آهى سوزان از آنها شکوه مى کند، مى فرماید:
«از این گروهى که در میان امواج جهل و نادانى زندگى مى کنند و در گمراهى جان مى دهند به خدا شکایت مى کنم!» (اِلَى اللهِ اَشْکُو مِنْ مَعْشَر یَعیشونَ جُهّالا، وَ یَمُوتُونَ ضُلاّلا).
در واقع در این فراز، توصیفهایى براى معرّفى این گروه بیان مى کند. آرى تمام زندگى آنها در جهل و نادانى سپرى مى شود و به همین دلیل مرگشان در ضلالت و گمراهى است (در واقع جمله دوّم نتیجه اجتناب ناپذیر جمله اوّل است!) چگونه ممکن است سراسر زندگى انسان در جهل بگذرد و او گمراه از دنیا نرود!
بالاترین ذکر خدا نماز است، «أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْری» (طه/14) بالاترین ذکر خدا قرآن است. «نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْر» (حجر/9) یعنی «نَحْنُ نَزَّلْنَا القرآن»
اگر کمی در قرآن تأمل کرده و آیات قرآن را با دقت بیشتری نگاه کنیم خواهیم دید که قرآن پر است از نکات آیاتی که ارز تابلو کردن و نگاه کردن مداوم بر ان را دارا می باشد .
در اینجا به چند تا از این آیات قرآن کریم توجه می کنیم .
روحیهی خشوع و تواضع، شرط نیایش و نماز
«وَ إِنَّها لَکَبیرَةٌ إِلاَّ عَلَی الْخاشِعینَ» (بقره/45) خیلی از همسرها میپرسند، که همسر ما نسبت به نماز سنگین است. بچهی ما سنگین است. دامادم، عروسم، معلمین آموزش و پرورش، جوان است نماز میخواند میگوید: داداشم نماز برایش سنگین است. چه کنیم؟ قرآن میگوید: دلیل اینکه نسبت به نماز سنگین است، «إِنَّها لَکَبیرَةٌ» کبیر یعنی چه؟ سنگین و بزرگ است. «إِلاَّ عَلَی الْخاشِعینَ» آن کسی که نماز برایش سنگین است، معلوم میشود خشوع ندارد.
خشوع یعنی چه؟ میگویند: «فی صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ» (مؤمنون/2) آدم خاشعی است. خشوع یعنی شرمنده شود. آنهایی که نماز نمیخوانند شرمنده خدا نیستند.
ابوذر در جلسهای خصوصی از پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله و سلم) در بارهی برترین آیات پرسید. پیامبر فرمودند: "آیة الکرسی."(1) زیرا در آن آیهی کریمه، کلمه شریف "حی قیوم" ذکر شده است. همچنین گفته شده که در آن اسم اعظم الهی است(2)، چنانکه در آن سخن از توحید و علم و قدرت مطلقه خداوند و همچنین عرش و کرسی به میان آمده است.
گرچه ممکن است سوره "فاتحة الکتاب" برترین سوره باشد، زیرا خداوند در تکریم آن میفرماید: "لقد اتیناک سبعاً من المثانی والقران العظیم"(3)، چنانکه آن را عصاره قرآن دانستهاند ولی برترین سوره بودنِ فاتحة الکتاب با برترین آیه بودنِ آیةالکرسی منافات ندارد، زیرا یکی مربوط به سوره است و دیگری مربوط به آیه؛ یعنی یکی نسبت یابی بین سورههاست و دیگری نسبت سنجی بین آیهها.